H Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζεται στο κράτος δικαίου

Κομισιόν

Μια από τις βασικές αρχές που στηρίζεται διαχρονικά η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το κράτος δικαίου και τον σεβασμό των δικαιωμάτων και των ελευθεριών του ατόμου. Οι αξίες αυτές ορίζονται στο προοίμιο της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), του πρωτογενούς δικαίου που περιγράφει τον σκοπό της ΕΕ, τις δημοκρατικές αρχές, τα θεσμικά όργανα και το πλαίσιο διακυβέρνησης.

 

Σύμφωνα με το άρθρο 2 της ΣΕΕ, η ΕΕ βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, περιλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες.

Οι αξίες αυτές είναι κοινές στα κράτη μέλη της ΕΕ εντός κοινωνίας που χαρακτηρίζεται από τον πλουραλισμό, την απαγόρευση των διακρίσεων, την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών.

 

Οι Συνθήκες έχουν συμφωνηθεί και κυρωθεί από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, τα οποία, από κοινού με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, οφείλουν να προάγουν τους στόχους της ΕΕ και να προστατεύουν τις αξίες της.

Πάμε να εξηγήσουμε για ποιο λόγο είναι σημαντικό.

Το κράτος δικαίου αποτελεί ιδρυτική αξία της ΕΕ. Είναι επίσης ουσιαστικής σημασίας για την ίδια τη λειτουργία της ΕΕ, περιλαμβανομένης της αποτελεσματικής εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου, της εύρυθμης λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, της ύπαρξης χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης χωρίς εσωτερικά σύνορα, της διατήρησης ενός περιβάλλοντος φιλικού προς τις επενδύσεις, της διασφάλισης της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης των κονδυλίων της ΕΕ και της αμοιβαίας εμπιστοσύνης.

 

Μια ισχυρή νοοτροπία κράτους δικαίου είναι καίριας σημασίας για τις δημοκρατίες και βρίσκεται στο επίκεντρο της καταπολέμησης της διαφθοράς, της διαφύλαξης της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, καθώς και της προαγωγής των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Στην ΕΕ, το κράτος δικαίου έχει θεμελιώδη σημασία για τη συνεργασία και συμβάλλει στην ενίσχυση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας, της οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής ευημερίας της.

 

Μάλιστα, η ΕΕ έχει αναπτύξει σειρά εργαλείων για την προώθηση και την τήρηση του κράτους δικαίου, που περιλαμβάνει αξιολογήσεις από ομοτίμους με τη μορφή ετήσιων διαλόγων, που ονομάζονται «διαδικασίες του άρθρου 7, διαδικασίες ενώπιον του Δικαστηρίου και μέτρα για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Το Συμβούλιο διαδραματίζει καίριο ρόλο στην εφαρμογή αυτών των διαδικασιών. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει επίσης ειδικές αρμοδιότητες, ιδίως στο πλαίσιο των επονομαζόμενων «διαδικασιών του άρθρου 7».

Στις 12 Δεκεμβρίου 2023, το Συμβούλιο επισκόπησε τον ετήσιο διάλογο και η ισπανική Προεδρία του Συμβουλίου εξέδωσε συμπεράσματα της Προεδρίας που παγιώνουν την υφιστάμενη προσέγγιση. Τα συμπεράσματα αυτά συμφωνήθηκαν από 25 κράτη μέλη. Στις 20 Δεκεμβρίου, σε συνεδρίαση των μόνιμων αντιπροσώπων των κρατών μελών της ΕΕ (ΕΜΑ), η Πολωνία εξέφρασε επίσης την υποστήριξή της στα συμπεράσματα της Προεδρίας.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ 7

Το άρθρο 7 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπει δύο διαδικασίες για τη διαφύλαξη των θεμελιωδών αξιών της ΕΕ.

Σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 1, το Συμβούλιο δύναται, βάσει αιτιολογημένης πρότασης του ενός τρίτου των κρατών μελών, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή της Επιτροπής, να διαπιστώσει την ύπαρξη σαφούς κινδύνου παραβίασης από κράτος μέλος των ιδρυτικών αξιών που αναφέρονται στο άρθρο 2 της Συνθήκης.

Σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 2, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δύναται, μετά από πρόταση του ενός τρίτου των κρατών μελών ή της Επιτροπής, να διαπιστώσει την ύπαρξη σοβαρής και διαρκούς παραβίασης από κράτος μέλος των ιδρυτικών αξιών που αναφέρονται στο άρθρο 2 της Συνθήκης.